در نشست کارگروه تخصصی شورای گفتوگو بررسی شد؛
راهکارهای تامین نیروی کار خارجی
نماینده انجمن زغال‌سنگ با اشاره به سهم بالای کارگران افغانستانی در معادن زغال‌سنگ حوزه البرز، گفت: در حوزه‌های طبس و کرمان عمدتا کارگران ایرانی مشغول هستند اما در حوزه البرز، سهم غالب به کارگران افغانستانی اختصاص داشته که با اتفاقات اخیر بخش قابل‌توجهی از آنها از کشور خارج شده‌اند و عملا صنعت معدن در این بخش با مشکل مواجه شده است.
محمدرضا بهرامن، نایب‌رئیس اتاق ایران یادآور شد که رعایت بحث مجاز و غیرمجاز در مورد کارگران خارجی الزامی است و به‌هیچ‌عنوان و دلیلی نمی‌توان قوانین و ضوابط را نادیده گرفت. این مساله در هر کشوری در قبال اتباع بیگانه وجود دارد و ما هم مستثنی نیستیم. او با تاکید بر اینکه منابع انسانی یکی از شروط توسعه است، افزود: باید شرایط ورود نیروی کار خارجی و حضور او در کشور را قانونمند کنیم تا کسی که وارد کشور می‌شود برای خودش و ما امن باشد. نماینده صنعت سنگ نیز در این نشست با اشاره به سهم بالای نیروی کار خارجی در این صنعت، گفت: خروج اتباع افغانستانی از کشور برای صنعت سنگ به یک چالش بزرگ تبدیل شده است؛ چراکه این نیروها سال‌ها در این حوزه کار کرده و متخصص شده‌اند و اکنون اصلا نیروی کار ایرانی آموزش‌دیده در این حوزه نداریم که جایگزین اتباع شود.
او الزام اتباع به ورود قانونی با پاسپورت و طولانی شدن این فرآیند را چالش بزرگی عنوان کرد و افزود: تربیت نیروی انسانی و جایگزینی نیرو زمان‌بر است و ما حتی برای این کار نیازمند نیروهای متخصص هستیم. اتباع در سه دهه اخیر جایگزین نیروی انسانی ایرانی در صنعت سنگ شدند و اکنون کارفرمایان می‌توانند این نیروها را تضمین کند.
نقش مهاجران در بازار کار ایران
در ادامه این نشست، غلامرضا کشاورز حداد، پژوهشگر، گزارش پژوهشی شواهد محور با موضوع «نقش کارگران مهاجر در بازار کار ایران» ارائه داد و با اشاره به اینکه سهم کارگران افغانستانی در صنعت راه و ساختمان و صنعت پوشاک بیشتر از سایر بخش‌ها است، گفت: خروج اتباع خارجی می‌تواند بر مشاغل خاص اثر بگذارد. او همچنین با اشاره به تحقیقات انجام شده، اظهار کرد: بخش عمده مشاغل اتباع خارجی، در حوزه‌هایی است که نرخ بیکاری کارگر ایرانی پایین است و اشتغال این افراد به نرخ بیکاری کارگران ساده ایرانی ارتباطی ندارد؛ به‌خصوص که بخش بزرگی از جامعه بیکاران ایران را افراد تحصیل‌کرده تشکیل می‌دهند و در سالیان متمادی نتوانسته‌ایم بستری برای ایجاد شغل متناسب با این افراد و جذب آنها فراهم کنیم. او ادامه داد: کارفرمایان ابتدا باید نیاز خود را در این سامانه ثبت کنند و اگر از محل نیروی کار ایرانی تامین نشد، مجوز جذب اتباع خارجی را دریافت کنند.
غفلت از اعلام نیاز اتباع خارجی
در ادامه نشست، علی باقری، مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر اینکه تردید در اهمیت نیروی کار نیست و نیاز به واردات نیروی کار هم وجود دارد، گفت: درخواست‌های جذب نیروی خارجی واصل می‌شود و اکنون نیز افراد متخصص از کشورهای مختلف به‌ویژه CIS در ایران فعالیت می‌کنند که تخصص و دستمزد بالایی هم دارند. او با بیان اینکه کارفرمایان دنبال رسمی‌سازی نیروی کار اتباع نبوده‌اند، گفت: کل فرآیند جذب و اشتغال اتباع خارجی برای با همکاری دولت و بخش خصوصی انجام شود. امسال که طرح اخراج اتباع بیگانه غیرمجاز اجرا شد، ما با انواع اعلام نیاز و نامه‌نگاری مواجه شدیم که در سال‌های قبل اثری از آنها نبود.
مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: می‌شد بسیار قبل این، اعلام نیازها و ساماندهی اتباع خارجی انجام شود. باقری اعلام کرد: طبق آمار وزارت کشور، تاکنون یک‌میلیون و ۲۰۵ هزار نفر از اتباع افغانستانی از ایران خارج شده‌اند و درنتیجه این اتفاق حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر از نیروی کار از بخش غیررسمی بازار کار جدا شده‌اند و اشتغال مجاز کشور ریزشی نداشته است. مدیرکل اشتغال اتباع خارجی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با تاکید بر لزوم بازنگری و طراحی اشکال جدید ویزای کار در کشور، گفت: ویزای کار جدیدی که طراحی شده، اجازه کار ۹ ماهه به نیروی کار خارجی می‌دهد که البته ممکن است تجدیدنظر شود. این ۹ ماه قبال تمدید نیست و با اتمام دوره اقامت باید خروج قطعی انجام شود. همچنین نیروی کاری که با این ویزا به کشور می‌آید مشمول اجباری بیمه تامین اجتماعی است؛ اما برای حمایت از کارفرما، مالیات ندارد. طبق اظهاراتی که در این نشست مطرح شد، حجم صدور ویزای کاری از مبدأ افغانستان کاهش پیدا کرده که حداقل باید ۳۰درصد افزایش پیدا کند تا کارفرمایان متقاضی نیروی کار خارجی بتوانند نیاز خود را تامین کنند.
وضعیت ساماندهی اتباع خارجی
نماینده وزارت کشور نیز در این نشست با بیان اینکه موضوع باید جامع دیده شود، گفت: موضوع ساماندهی اتباع خارجی از آذر ۱۴۰۳ آغاز شد و بعد از تدوین شیوه‌نامه در اسفند ۱۴۰۳، از ابتدای فروردین نیز در حال اجرا بود؛ اما بعد از جنگ ۱۲ روزه و فضایی که ایجاد شد، این موضوع بیشتر مورد توجه قرار گرفت و برخورد با غیرمجازها شدت گرفت؛ درحالی‌که فرآیند ساماندهی همانی بود که از قبل داشت اجرا می‌شد. او ادامه داد: تا پایان تیرماه، یک‌میلیون و ۲۴۴ هزار و ۲۵۰نفر از اتباع خارجی غیرمجاز از کشور خارج شده‌اند که از این تعداد ۸۰۱ هزار نفر به‌صورت خودمعرف بوده و ۴۲۲ هزار نفر با دستگیری از کشور خارج شده‌اند. او با اشاره به اینکه اکنون ۲۸۰ هزار نفر از اتباع افغانستانی به‌صورت رسمی و مجاز در کشور شاغل هستند، گفت: درمجموع این دسته از اتباع، حضور رسمی و مجاز در کشور داشته‌اند و در طول سال‌ها نیز حضور رسمی و قانونی آنها حفظ شده است درحالی‌که بسیاری از اتباع افغانستانی بعد از ورود رسمی به کشور، مثلا در چند دوره پایش حضور پیدا نکرده‌اند یا اقدامی برای تمدید مدارک خود نداشته‌اند.
