بنزین ویژه بدون یارانه؛ قیمت‌گذاری آزاد در بورس انرژی
در آخرین تصمیم‌های اتخاذ شده، دولت شیوه‌نامه‌ای ویژه برای عرضه بنزین سوپر وارداتی را در بورس انرژی ابلاغ کرده است.
بر اساس آن، این نوع بنزین که دارای استاندارد یورو ۵ و استاندارد ملی ۲۲۹۲۰ با عدد اکتان حداقل ۹۵ است، به‌صورت «ویژه» تعریف می‌شود و مجوز واردات و توزیع آن تنها به اشخاص حقوقی واجد شرایط داده خواهد شد. بنزین ویژه علاوه بر ویژگی‌های کیفی بهتر، مشمول یارانه نمی‌شود؛ قیمت آن آزاد و بر اساس هزینه تمام‌شده است و وزارت نفت یا شرکت‌های وابسته در قیمت‌گذاری دخالتی نخواهند داشت. سازوکار عرضه این سوخت از مسیر بورس انرژی باعث می‌شود قیمت‌گذاری با استفاده از مکانیسم بازار، شفاف و رقابتی انجام شود و امکان اعمال قیمت‌های غیرمنطقی کاهش یابد.
سهولت دسترسی و حذف رانت
عرضه در بورس انرژی باعث دسترسی برابر فعالان اقتصادی واجد شرایط به این بازار خواهد شد؛ روندی که فرصت توزیع بدون دسترسی‌های رانتی را ممکن میسازد. برای عموم مردم، تغییری در سهمیه بنزین یارانه‌ای ایجاد نخواهد شد. بنزین سوپر در جایگاه‌های منتخب با قیمت آزاد عرضه می‌شود که ممکن است بسیار گران‌تر از بنزین معمول فعلی باشد، برخی گزارش‌ها قیمت آن را تا لیتری ۵۰ هزار تومان یا بیشتر برآورد کرده‌اند. بنابراین این سوخت بیشتر برای کسانی کاربرد دارد که خودروهای با کیفیت در اختیار دارند و تمایل به تجربه بهتر رانندگی و حفاظت از موتور از طریق اکتان بالاتر دارند.
گامی به سوی اصلاح ساختار انرژی
این اقدام می‌تواند آغازگر تغییر در نگرش عمومی نسبت به یارانه‌های انرژی باشد. عرضه شفاف و مبتنی بر بازار، تصویری واقعی از قیمت بنزین ارائه می‌دهد و می‌تواند فرهنگ مصرف در حوزه بنزین، گازوئیل و سایر حامل‌های انرژی را اصلاح کند؛ ضمن آنکه نشان می‌دهد تا چه اندازه یارانه‌ها قیمت سوخت را پایین نگه داشته‌اند. در چارچوب اصلاح ساختار، این گام شاید آغاز حرکت به سمت بازار رقابتی‌تر و اقتصادی‌تر در حوزه سوخت باشد، بازاری که توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان بتوانند در شرایط شفاف، تصمیم‌گیری کنند و دخالت‌های دستور محور کاهش یابد.
این رویه جدید فرصتی برای شفاف‌سازی و اصلاح ساختار قیمت‌گذاری بنزین ایجاد کرده است، چراکه کشف قیمت در بورس انرژی‌بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود و این سازوکار رقابتی، امکان ورود بدون رانت و ویژه‌خواری را برای همه فعالان واجد شرایط فراهم کرده است، درحالی‌که پیش‌تر دسترسی‌ها محدود و انحصاری بود. زیرساخت‌های لازم برای عرضه در «رینگ بین‌الملل بازار فیزیکی بورس انرژی» آماده و فراهم است؛ این بستر امکان برگزاری معاملات شفاف و بدون دخالت قیمت دستوری را فراهم می‌کند. با وجود این، برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که عرضه بنزین سوپر بیشتر گزینه‌ای گران‌قیمت برای اقشار پردرآمد به شمار می‌رود و اصلاحی ساختاری در انحصار تولید و توزیع سوخت ایجاد نمی‌کند.
بدون برخورداری از بازار باز و رقابتی در کل زنجیره، این اقدام ممکن است زمینه افزایش قیمت بنزین معمولی را هم فراهم آورد. در مجموع، این نوآوری می‌تواند مسیر بازار رقابتی‌تر سوخت را هموار کند، اما تاثیر آن بر مصرف عمومی و هدایت اصلاحات گسترده‌تر در نظام سوخت بستگی به تداوم حرکت به سمت شفافیت و رفع انحصار دارد.
