هند، روسیه را لنگرگاه امنیتی میبیند؛
مسکو؛ شریک ثابت‌قدم دهلی
نخست، اگرچه تخمین‌ها متفاوت است، بیش از ۶۰درصد از زرادخانه نظامی فعلی هند، ریشه در تجهیزات شوروی یا روسیه دارد. شکی نیست که هند در دهه‌های اخیر به دنبال تنوع‌بخشی به خریدهای تسلیحاتی خود بوده است، اما دهلی‌نو نمی‌تواند به‌طور ناگهانی – با به خطر افکندن امنیت ملی خود یا تحمیل هزینه گزافی بر خزانه‌اش – به روابط تسلیحاتی خود با مسکو پایان دهد. روسیه، به‌رغم نیازهای نظامی خود در بحبوحه جنگ اوکراین، همچنان یک تامین‌کننده حیاتی برای تجهیزات نظامی پیشرفته و قطعات یدکی هند به شمار می‌رود. علاوه بر این، به گفته بسیاری از مقامات و کارشناسان سیاستگذاری امنیتی هند، روسیه برخلاف ایالات متحده، محدودیت‌های چندانی بر تجهیزات نظامی صادراتی به هند اعمال نمی‌کند. ایالات متحده محدودیت‌هایی در زمینه فناوری با کاربرد دوگانه و همچنین صادرات مجدد فناوری‌های حساس دفاعی به طرف‌های ثالث دارد.
دوم، هند عمیقا نگران است که فاصله‌گیری دیپلماتیک از روسیه می‌تواند هزینه‌های استراتژیک قابل‌توجهی به همراه داشته باشد. دهلی‌نو نگران نزدیکی روزافزون مسکو و پکن، رقیب سرسخت و دیرینه خود، است. مقامات هندی معتقدند هرگونه اقدام شتاب‌زده‌ای که به سردی روابط با روسیه بینجامد، به گرم‌تر شدن روابط میان مسکو و پکن کمک خواهد کرد. چنین نتیجه‌ای، با توجه به عدم توازن استراتژیکی که هند هم‌اکنون در روابط دوجانبه خود با چین با آن مواجه است، این کشور را در تنگنای شدیدی قرار خواهد داد.
سوم، هند و روسیه تاریخچه‌ای طولانی و عمدتا مبتنی بر همکاری دارند؛ رابطه‌ای که از آزمون‌های دشوار سربلند بیرون آمده و پایداری خود را به اثبات رسانده است؛ تاریخی که به دوران جنگ سرد بازمی‌گردد. به‌ویژه از سال۱۹۷۱ که هند و اتحاد جماهیر شوروی پیمان ۲۰ ساله «صلح، دوستی و همکاری» را امضا کردند، مسکو شریک امنیتی اصلی دهلی‌نو بوده است. در زمانی که هند دوستان زیادی در عرصه جهانی نداشت، روسیه ثابت کرد که حامی استوار و قابل اعتمادی است. منافع متقابل این مشارکت، ابعاد گوناگونی داشت.
از منظر دیپلماتیک، هند اطمینان داشت که اتحاد جماهیر شوروی از حق وتوی خود در شورای امنیت سازمان ملل برای جلوگیری از هرگونه قطعنامه خصمانه در مورد مناقشه کشمیر با پاکستان استفاده خواهد کرد. در مقابل، مسکو نیز می‌توانست روی دهلی‌نو برای محدود کردن نفوذ آمریکا در جنوب آسیا حساب کند و دوستی خود با هند - که در آن زمان یک دموکراسی استوار بود - را در سراسر جهان در حال توسعه به نمایش بگذارد. با توجه به شکاف در روابط چین و شوروی از سال ۱۹۶۹ به بعد، برای اتحاد جماهیر شوروی مصلحت‌آمیز بود که یک قدرت بزرگ آسیایی دیگر در جنوب چین داشته باشد که با پکن اختلاف‌نظر داشت و دهلی‌نو می‌دانست که می‌تواند در صورت بروز هرگونه تنش نظامی در امتداد مرز وسیع و مورد مناقشه خود در هیمالیا، برای مهار پکن به مسکو تکیه کند. البته، شراکت با اتحاد جماهیر شوروی برای هند بدون هزینه نبود، به‌ویژه در بُعد حیثیتی؛ هند تنها دموکراسی مهمی بود که در طول دهه ۱۹۸۰ از انتقاد از تهاجم و اشغال افغانستان توسط شوروی خودداری کرد.
با این حال، همکاری گسترده تسلیحاتی، این نزدیکی دیپلماتیک را تقویت می‌کرد. اتحاد جماهیر شوروی مایل بود پیچیده‌ترین تجهیزات نظامی متعارف خود را نه تنها با قیمت‌های غیربازاری، بلکه بر اساس تجارت روپیه-روبل در اختیار هند قرار دهد. زمانی که هند به‌دلیل اقتصاد ضعیف و عدم ادغام با تجارت جهانی به شدت با کمبود ارز مواجه بود، این سازوکار برای تلاش‌های نوسازی نظامی این کشور حیاتی بود.
و در نهایت، از دیدگاه اکثر دولت‌های دهلی‌نو در دوران جنگ سرد، اتحاد جماهیر شوروی نقش مهمی در سیاست داخلی هند ایفا کرد که بر شرایط کنونی نیز تاثیرگذار بوده است. آنها می‌توانستند برای مهار تمایلات انقلابی‌تر یکی از دو حزب کمونیست هند («حزب کمونیست هند» که برای راهنمایی‌های ایدئولوژیک و سیاسی به مسکو چشم دوخته بود)، بر رهبری سیاسی شوروی اتکا کنند. «جنبش کمونیستی هند» امروزه اهمیت محدودی دارد، اما افراد کلیدی در نهادهای سیاست خارجی هند خاطراتشان به دوران جنگ سرد بازمی‌گردد و همچنان از نقشی که مسکو ایفا کرد، سپاسگزارند.
