عراقچی همزمان با حضور در نشست سازمان همکاری اسلامی در جده تشریح کرد؛
فرصت ایجاد ائتلاف منطقه‌ای علیه اسرائیل
این سفر، دومین دیدار عراقچی از عربستان سعودی بعد از جنگ تحمیلی ۱۲روزه بین ایران و رژیم اسرائیل است. پیش‌تر و دو هفته بعد از آتش‌بس به تاریخ سوم تیرماه، عراقچی از مسیر برزیل برای شرکت در اجلاس بریکس به جده سفر کرد. وزیر خارجه در این سفر با محمد بن‌سلمان ولیعهد و خالد بن‌سلمان وزیر دفاع عربستان دیدار و گفتوگو کرد. براساس بیانیه وزارت خارجه عربستان در شبکه اجتماعی ایکس، محمد بن‌سلمان در جریان این دیدار گفته بود که امیدوار است این آتش‌بس به ثبات در منطقه کمک کند. عراقچی نیز از موضع عربستان در محکوم کردن حملات اسرائیل «قدردانی» کرده بود.
توصیه‌های عراقچی به کشورهای اسلامی
رئیس دستگاه دیپلماسی پیش از این سفر در یادداشتی با عنوان«توهم اسرائیل بزرگ، خطری وجودی و تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی» در روزنامه منطقه‌ای «الشرق الاوسط» نوشت که نشست وزرای سازمان همکاری اسلامی باید به نقطه‌عطفی تبدیل شود که عزم جمعی کشورهای اسلامی را برای مهار جاه‌طلبی‌های سیری‌ناپذیر نتانیاهو و دارودسته‌اش تثبیت کند و مانع ادامه قتل‌عام بی‌گناهان، تخریب کشورهای اسلامی و الحاق سرزمین‌هایشان شود.
عراقچی در این یادداشت با اشاره به اینکه در آستانه نشست فوق‌العاده وزرای امور خارجه کشورهای اسلامی در جده، بار دیگر توجه وجدان جهانی، این‌بار با فوریت بیشتری، به بزرگ‌ترین تهدید وجودی و هویتی که منطقه و جهان اسلام را در بر گرفته، یعنی رژیم صهیونیستی، معطوف شده، نوشت: «جنایات رژیم صهیونیستی تنها به غزه محدود نمی‌شود و گسترش شتابان شهرک‌سازی در کرانه باختری، همراه با اقدامات تروریستی شهرک‌نشینان مسلح علیه فلسطینیان به‌منظور آواره کردن اجباری و الحاق کرانه باختری به این رژیم، تشدید یهودی‌سازی قدس شریف، نقض مکرر آتش‌بس، تداوم حملات به لبنان، حمله به زیرساخت‌های یمن، تلاش برای تضعیف پایه‌های دولت در سوریه و دامن زدن به فتنه برای تجزیه آن، و همچنین تجاوز نظامی اخیر به ایران که به شهادت بیش از هزار نفر از هموطنانم منجر شد، و در نهایت اظهارات علنی و انتشار نقشه‌های جعلی از سوی سران این رژیم درباره چیزی که «خاورمیانه بزرگ» می‌نامند و نیات توسعه‌طلبانه آنها نسبت به همسایگان، همگی نشان‌دهنده گسترش این غده سرطانی و نفوذ آن در پیکره کل منطقه است.»
عراقچی در ادامه با طرح این سوال اساسی و سرنوشت‌ساز که پس از سوریه، کدام کشور منطقه هدف تجاوز نظامی یا اشغال خواهد بود و آیا می‌توان برای جاه‌طلبی‌های سیری‌ناپذیر این رژیم حد و مرزی متصور شد، توضیح داد: «اظهارات و اقدامات اخیر نخست‌وزیر این رژیم در راستای اجرای طرح توسعه‌طلبانه و تجاوزکارانه برای چیزی که «اسرائیل بزرگ از نیل تا فرات» نامیده می‌شود، صرفا ادعایی گذرا نیست، بلکه اعلام صریح و مستقیم سیاست و استراتژی‌ای است که به نقض حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و امنیت کشورهای مستقل منطقه، از جمله سوریه، اردن، مصر، لبنان و حتی کویت، عراق و عربستان سعودی، منجر می‌شود. این ادعای خطرناک، نقض آشکار منشور سازمان ملل متحد و قواعد آمره حقوق بین‌الملل است و به‌وضوح نیات تجاوزکارانه این رژیم برای تسلط بر کل جهان اسلام را افشا می‌کند.» وزیر خارجه با اشاره به صحبت‌های نتانیاهو درباره اجرای ایده «اسرائیل بزرگ» تشریح کرد که این مساله خود نیت شوم برای اشغال و الحاق سرزمین‌های عربی و اسلامی، از اردن، مصر، لبنان و سوریه تا عربستان سعودی، را نشان می‌دهد. با توجه به این واقعیات، هیچ جایی برای توهم یا بی‌تفاوتی وجود ندارد.
آزمون تاریخی
در ادامه عراقچی با اشاره به برگزاری نشست وزرای سازمان همکاری اسلامی گفت که این نشست نباید تنها به اعلام همبستگی با ملت فلسطین یا ابراز تاسف و نگرانی از وضعیت کنونی محدود شود، بلکه آزمونی تاریخی برای امت اسلامی و شاید یکی از معدود فرصت‌ها برای ایجاد ائتلافی منطقه‌ای و جهانی برای توقف تجاوزات اسرائیل است. وی تاکید کرد که این نشست باید فراتر از صدور بیانیه‌ها و ابراز مواضع محکومیت رود و به اعمال حداکثر فشارهای سیاسی و دیپلماتیک از طریق تشکیل ائتلافی بین‌المللی قدرتمند منجر شود که رژیم صهیونیستی را به توقف فوری نسل‌کشی، لغو پروژه‌های توسعه‌طلبانه، جدایی‌طلبانه و اشغالگرانه‌اش مجبور کند. در نهایت رئیس دستگاه دیپلماسی ایران نوشت: «پیگرد قانونی قاطع از طریق تمامی نهادهای بین‌المللی، از جمله دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان کیفری بین‌المللی، برای محاکمه و مجازات سران این رژیم جنایتکار، همراه با اعمال تحریم‌های جامع نظامی و اقتصادی، از ضرورت‌های غیرقابل‌انکار است و جمهوری اسلامی ایران برگزاری این نشست را گامی ضروری برای هماهنگی این اقدامات موثر، بازدارنده و فوری می‌داند.» وی با بیان اینکه زمان شعار دادن، صدور بیانیه، ابراز محکومیت و نگرانی به پایان رسیده و اکنون زمان اتحاد و همبستگی، در گفتار و کردار، در جهان اسلام است تا تصمیمات قاطع اتخاذ شود، تاکید کرد که تاریخ، امروز ما را قضاوت می‌کند. بیایید ثابت کنیم که امت اسلامی در دردناک‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین لحظات تاریخ خود قادر به دفاع از مظلوم و مهار قاتل است.
پیشنهادهایی برای کاهش تنش
همزمان با نشست اضطراری سازمان همکاری اسلامی و توصیه عراقچی به کشورهای اسلامی برای متحد شدن علیه اسرائیل، نشریه آمریکایی «نشنال اینترست» در مقاله‌ای به درگیری‌های ژوئن بین اسرائیل و ایران اشاره کرد و نوشت که این درگیری‌ها بار دیگر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس (GCC) را در معرض خطرات شدید بی‌ثباتی منطقه‌ای قرار داد. در این گزارش با طرح این پرسش که آیا کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به‌ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی همراه با همسایگان کوچک‌تر، می‌توانند فراتر از دیپلماسی واکنشی بحران عمل کنند و نقش استراتژیک‌تر و تقویت‌کننده امنیتی در شکل‌دهی به آینده منطقه ایفا کنند، استدلال شده موقعیت جغرافیایی و ساختار اقتصادی، کشورهای خلیج فارس را به‌شدت در برابر هر گونه تشدید تنش بین اسرائیل و ایران آسیب‌پذیر می‌کند. تاثیر تشدید تنش‌های ژوئن فوری و چندلایه بود. شرکت‌های هواپیمایی بزرگ مانند امارات و قطر ایرویز شاهد لغو یا تغییر مسیر پرواز‌ها بودند. با وجود اینکه آتش‌بس پس از تشدید تنش‌های ژوئن تاکنون برقرار مانده با این حال، منطقه همچنان در حالت هشدار قرار دارد و فروپاشی آتش‌بس می‌تواند به درگیری‌های تازه‌ای منجر شود که پیامد‌های اقتصادی و انسانی شدیدی به همراه خواهد داشت. کشورهای خلیج فارس خود را در محیط منطقه‌ای ناپایداری می‌بینند که عقب‌نشینی آمریکا، هم محدودیت‌های اتکا به تضمین‌های امنیتی خارجی و هم چالش‌های مدیریت دفاع خودشان را آشکار کرده است.
اما بحران کنونی می‌تواند تفکر عملی و بلندمدت را به پیش براند. حتی گام‌های کوچک می‌توانند به ایجاد پایه‌هایی برای ترتیبات امنیتی پایدارتر کمک کنند. یکی از این گام‌ها، ایجاد مکانیسم منطقه‌ای هشدار زودهنگام و پاسخ به حوادث است. ابتکار گسترده‌ای برای ایمنی و شفافیت هسته‌ای در سراسر خلیج فارس فرصت دیگری را فراهم می‌کند. با گسترش برنامه‌های انرژی هسته‌ای غیرنظامی در امارات متحده عربی و عربستان سعودی و با توجه به فعالیت‌های هسته‌ای مداوم ایران، نیاز به پروتکل‌های ایمنی منطقه‌ای و متناسب با شرایط منطقه افزایش یافته است. تحت راهنمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، شورای همکاری خلیج فارس (GCC) می‌تواند پیشگام ایجاد بستری برای انجام تمرینات ایمنی مشترک و برنامه‌ریزی‌های اضطراری هماهنگ شود. این اقدام نه تنها هنجار‌های عدم اشاعه را تقویت می‌کند، بلکه کانال‌های گفت‌وگوی فنی بی‌طرف را حتی میان دشمنان سیاسی ایجاد می‌کند.
این نوع ابتکارات عملی و غیرسیاسی نمی‌توانند عمیق‌ترین رقابت‌های منطقه را حل کنند، اما می‌توانند خطرات اشتباه محاسباتی را کاهش دهند، کانال‌های ارتباطی را باز کنند و به‌تدریج پایه‌های ترتیبات امنیتی پایدارتر را بسازند. صندوق‌های ثروت ملی کشورهای خلیج فارس و کمک‌های توسعه‌ای ابزار‌های قدرتمندی برای انگیزش هستند. این منابع می‌توانند برای ارائه مشوق‌های اقتصادی هدفمند به ایران و دیگران - مانند بازگشایی مسیر‌های تجاری یا حمایت از شراکت‌های فناوری انرژی - به ازای خویشتن‌داری یا همکاری به کار گرفته شوند. درحالی‌که فضای سیاسی امروز ممکن است هنوز اجازه اجرای چنین مکانیسم‌هایی را ندهد، مطرح کردن این پیشنهاد‌ها در حال حاضر می‌تواند نقش کاهش تنش را ایفا کند. پیشنهادهایی که بر مبنای ریسک مشترک و همکاری فنی شکل گرفته‌اند، فرصت‌های نادری برای ایجاد عادات گفتوگو و اعتماد بدون سیاسی‌کاری فراهم می‌کنند.
