سیاست خارجی

سعیده‌سادات فهری: سال ۲۰۲۳ میلادی در شرایطی آغاز شد که ایران در بسیاری از حوزه‌‌‌‌‌‌های سیاست خارجی‌‌‌ خود با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کند. از آنجا که گفت‌وگوهای احیای برجام در ۲۰۲۲ به نتیجه‌‌‌ای نرسید و برخی مولفه‌‌‌های دیگر همچون ناآرامی‌‌‌های داخلی در ایران و بحث استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ روسیه علیه اوکراین مطرح شد، مناسبات با غرب به‌شدت تحت‌تاثیر این فاکتورها به تیرگی گرایید. در عرصه منطقه نیز میانجی‌گری بغداد برای عادی‌‌‌سازی روابط تهران و ریاض بعد از پنج‌دور گفت‌وگو بی‌‌‌نتیجه مانده است. اما در…

جمهوری اسلامی ایران طی دهه‌‌‌های گذشته توسعه روابط با چین را به یکی از مهم‌ترین ارکان سیاست خارجی خود تبدیل کرده است. در همین راستا، پکن به یکی از مهم‌ترین شرکای خارجی تهران تبدیل شده؛ اگرچه این امر به معنای برآورده شدن انتظارات تهران از این روابط نبوده است. تجلی بارز این موضوع در تجارت دوجانبه دو کشور مشاهده می‌شود که حدود یک‌چهارم تجارت چین با عربستان است. در کنار این امر، شواهد نیز نشان می‌دهند که قرارداد همکاری ۲۵ساله میان دو کشور تاکنون، آن‌گونه که ایران مدنظر داشته، عملیاتی نشده‌‌‌ است.

مساله‌‌‌ هسته‌‌‌ای، مهم‌ترین دستورکار سیاست خارجی کشور از ابتدای دهه ۱۳۸۰ شمسی بوده است. بخشی از اینکه چرا باید یک موضوع همواره اولویت نخست سیاست خارجی و حتی سیاست داخلی کشور باشد، به این برمی‌‌‌گردد که تصمیم‌گیران سیاست خارجی کشور، روند برنامه هسته‌‌‌ای ایران در دهه‌‌‌های ۸۰ و ۹۰ شمسی را پیامدسنجی نکرده بودند. همچنین آنها به این نکته توجه نداشتند که مسائل مرتبط با امور هسته‌‌‌ای از دغدغه‌‌‌های اصلی جامعه بین‌الملل و قدرت‌‌‌های بزرگ است و در مورد نظارت و کنترل آن اجماع نظر دارند.

لازم است برای درک عمق و محدوده روابط استراتژیک ایران و روسیه که همواره سرشار از فراز و نشیب نیز بوده، به دکترین سیاست خارجی و فرهنگ راهبردی دو کشور توجه کرد. با در نظر گرفتن اختلافات براساس فرهنگ راهبردی روسیه و ایران، تهران باید سیاست خارجی و همکاری‌‌‌های خود را نه از دیدگاه شریک برابر، بلکه براساس هزینه-فایده و منافع ملی تنظیم کند. حضور مشترک در سازمان‌ها و نهادهای منطقه‌‌‌ای، کارویژه‌‌‌های اقتصادی، تقویت متقابل جایگاه ژئواکونومیک و همکاری و همگرایی فرصت مناسبی است که می‌‌‌تواند زمینه‌‌‌های…

ايسنا: ایلی کوهن، وزیر خارجه جدید اسرائیل تاکید کرد که تل آویو "به صورت علنی" کمتر درمورد بحران میان روسیه و اوکراین صحبت خواهد کرد، اما به کمک‌هایش به کی‌یف ادامه خواهد داد.

مکس سیگل کارشناس سیاست خارجی در توییتی نوشت: هواداران فشار حداکثری برجام را هدیه‌ای به جمهوری اسلامی می‌دانند، اما هرگز به این فکر نمی‌کنند که چرا تهران وضعیت فعلی را به بازگشت به برجام ترجیح می‌دهد. زیرا لغو تحریم‌ها به تلاش‏‌ها برای مصون‏‌سازی اقتصاد ایران در برابر فشارهای غرب آسیب می‏‌زند.

دنیای‌اقتصاد: یک تحلیلگر سیاست خارجی درباره تاثیر نزدیکی موضع ایران به روسیه در جنگ اوکراین، بر روابط اروپا با ایران، می‌‌‌گوید که تحولات داخلی در ایران و نحوه انعکاس اعتراضات در اروپا به عنوان فاکتور جدیدی وارد معادله روابط ایران و اروپا شده است. کوروش احمدی در گفت‌وگو با «انتخاب» درخصوص تاثیرات نزدیکی موضع ایران به روسیه در بحران اوکراین بر احیای برجام، مطرح کرد: «به باور من مهم‌ترین تاثیر منفی که این موضوع، به‌طور کلی و فراتر از برجام، بر روابط غرب با ایران داشته، از این جهت بوده که اروپا را در موضع…

دنياي اقتصاد-سعيده سادات فهري: گفت‌وگوهای احیای برجام یکی از مهم‌ترین یا شاید حتی مهم‌ترین پرونده سیاست خارجی ایران در سال ۲۰۲۲ بود؛ گفت‌وگوهایی که ابتدا درباره به نتیجه رسیدن آن امیدهایی وجود داشت اما به تدریج با درگیر شدن بیشتر روسیه در جنگ اوکراین، برخی مسائل داخلی در ایران و همچنین همکاری نکردن ایران با آژانس، امیدها برای احیای برجام کمرنگ‌‌ و کمرنگ‌‌تر شد. در این بین قطعنامه‌های صادر شده توسط شورای حکام علیه ایران و بیانیه‌ها و تحریم‌های پی در پی کشورهای غربی علیه کشورمان به دلیل مسائل حقوق بشری روز‌به‌روز بر وخامت…

دنياي اقتصاد: دو مقام عراقی به العربی الجدید گفته‌‌اند که نخست‌‌وزیر عراق از وزیر خارجه این کشور خواسته است تلاش‌‌ها برای میانجی‌‌گری میان جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را از سر بگیرند. به گزارش خبرگزاری فارس، وب‌سایت العربی الجدید روز دوشنبه به نقل از دو مقام عراقی نوشته است که «محمد شیاع السودانی» نخست‌‌وزیر این کشور از «فواد حسین» وزیر خارجه و تیمی از دفترش خواسته است که تلاش‌‌ها برای میانجی‌‌گری بین تهران و ریاض با هدف برگزاری نشستی میان طرفین را از سر بگیرند.

ایسنا: رضا نصری، کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل گفت: «تحمیل جنگ اوکراین به ایران» از سوی جریان ایران‌‌‌ستیز در خارج از کشور می‌تواند یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاست خارجی در سال آینده میلادی باشد. نصری در پاسخ به این سوال که به نظر وی مهم‌ترین تحول و اتفاق در سال ۲۰۲۲ که بر عرصه بین‌الملل تاثیر گذاشته و افکار عمومی جهان را متوجه خود کرده چه موضوعی بوده است؟ گفت: «به نظرم مهم‌ترین اتفاق در سال اخیر در عرصه بین‌الملل حمله روسیه به اوکراین بود.

نظم منطقه‌ای تابعی از الگوی کنش بازیگرانی است که زمینه‌های لازم را برای نقش‌یابی دیگر بازیگران به‌وجود می‌آورد. تحولات امنیت منطقه‌ای اروپا تحت‌تاثیر بحران اوکراین قرار گرفته است. دگرگونی‌های ژئوپلیتیک همواره نقش موثری در ساخت‌یابی نظم‌های جدید نظام جهانی ایفا می‌کند. بحران‌های منطقه‌ای و بین‌المللی زمینه لازم برای همگرایی و واگرایی بین بازیگران سیاسی را به‌وجود می‌آورد. تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، بحران امنیتی حاصل از آن و همچنین واکنش کشورهای اروپایی و اتحادیه اروپا به‌عنوان یک بازیگر…

ايسنا: کریلو بودانوف، رئیس اطلاعات وزارت دفاع اوکراین روز دوشنبه در گفت‌وگویی با LIGA.net عنوان کرد: روسیه در تلاش است تا از ایران مهمات بخرد. روسیه همچنین از ایران می‌خواهد که به آن‌ها موشک‌های بالیستیک بفروشند. با این حال ایران تاکنون حتی یک موشک نیز به آن‌ها نداده است.

دنياي اقتصاد: «دنیای‌اقتصاد» در پروژه پیش‌بینی مهم‌ترین تحولات سیاست خارجی در سال۲۰۲۳ به تبیین رویدادها و پیش‌بینی تحولات مرتبط با ایران در سال آینده پرداخته است. در پرونده اول با بررسی روابط تهران و واشنگتن و تحلیل متغیرهای دخیل در آن به سه سناریوی تشدید تنش، کاهش تنش یا مدیریت تنش‌ها و تداوم وضعیت موجود پرداخته شده است.

فرارو: اساسا نظام جمهوری اسلامی ایران، پارادایم حاکم بر روابط خود در عرصه سیاست خارجی را بر گزاره «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» بنا کرده است. استواری بر این پارادایم در دهه‌های گذشته ماهیتی به‌شدت لغزنده به خود گرفته و از دال مرکزی خود تهی شده است.

شرق: سفر ۱۰ساعته چهارشنبه هفته گذشته ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین، به آمریکا و به‌خصوص سخنرانی ۲۵‌دقیقه‌ای او در کنگره آمریکا و موضع تقابلی گرفتن علیه ایران حکایت از آن دارد که کی‌یف در مسیر برگشت‌ناپذیر روابط با تهران گام برداشته است. در مقابل هم تندترشدن بی‌سابقه لحن زلنسکی علیه ایران، واکنش دستگاه سیاست خارجی را به دنبال داشت.

محمدفاضل نوربخش: طی سال‌های اخیر، ثبات بازارهای داخلی از دو سو مورد دست‌‌‌اندازی قرار گرفت. نخست از ناحیه سیاست‌‌‌های داخلی نظیر قیمت‌گذاری دستوری و تورم و دیگر از ناحیه تحریم و سیاست خارجی. در واقع همگام با تشدید اختلافات سیاسی و اقتصادی میان ایران و جهان، بازارهای داخلی دستخوش تغییرات جدی شد و سیاست‌‌‌های اقتصادی خاص نیز نوسان را مهمان دائمی اقتصاد ایران کرد. البته تغییرات بازارهای جهانی نیز گاه اثرات بارزی بر بازارهای داخلی داشته؛ اما سهم دو مورد اول بسیار پررنگ‌‌‌تر است و به طور خاص سیاست‌‌‌های اقتصادی…

محمد فاضلی جامعه‌شناس در توییتی نوشت: ذات‌‌‌گرایی شدیدی بر درک سیاست خارجی جمهوری اسلامی از سایر کشورها حاکم است. همه کشورها به مرور از درون و در رابطه با سایر کشورها تغییر می‌کنند و منافع آنها بر این اساس بازتعریف می‌شود. اما ظاهرا سیاست خارجی جمهوری اسلامی در قبال هر کشور، بر اساس ذات تصور شده برای آن، نسبتا بدون تغییر ادامه می‌‌‌یابد.

در بازار سرمایه سطح عدم‌اطمینان همچنان بالا ارزیابی می‌شود و ابهاماتی پیش‌روی بازار از جنبه‌های مختلف داخلی و خارجی قرار دارد. متاسفانه در روزهای اخیر موضوعاتی پیرامون جلوگیری از معاملات خودرو در بورس‌کالای ایران مطرح شد. استدلال این اظهارنظر از سوی مخالفان این است که ورود خودرو به بورس‌کالا باعث افزایش چشمگیر قیمت‌ها در بازار آزاد شده و بعضا صددرصد رشد قیمت در محصولات رخ‌داده است. بنا بر این‌چنین موضوعی را به‌عنوان اهرمی در راستای جلوگیری از معاملات در بازار سرمایه درنظر گرفتند.

انتخاب: علی بیگدلی، کارشناس سیاست خارجی و استاد دانشگاه در نقد خود نسبت به دستگاه دیپلماسی دولت سیزدهم گفت: «دیپلماسی دولت کنونی ضعیف است و شاید بتوان گفت دستگاه دیپلماسی ما ضعیف‌‌ترین دوران تاریخی خود را پشت سر می‌‌گذارد.» بیگدلی ادامه داد: «از طرف دیگر شاید در این ۴۳ سال گذشته هیچ‌گاه جمهوری اسلامی تا این اندازه در فضای داخلی، منطقه‌‌ای و بین‌المللی تحت فشار نبوده است. این نشان‌دهنده این است که سیاست خارجی ایران و نوع نگاهی که دولت به فضای بین‌المللی دارد، چندان عقلانی و منطقی نیست.

عباس عبدی در روزنامه اعتماد نوشت: اگر سیاست خارجی ما مبتنی بر منافع ملی باشد، بیشترین رابطه را با چین و سپس اتحادیه اروپا و بعد کشورهای همسایه خواهیم داشت. امریکا و روسیه در مراحل بعدی قرار خواهند گرفت.

شورای راهبردی روابط خارجی: یک کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه چین برخلاف رویه بین‌المللی‏‌اش، مساله مذاکره درباره تمامیت سرزمینی ایران را با عنایت به طرح اماراتی مطرح کرد و این موضوع آشکارا همراهی چین با رویکرد شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان- امارات را نشان داد، گفت: در صورتی که چین درصدد جبران مواضعی که در سفر شی جین پینگ به ریاض در قبال ایران اتخاذ شد برنیاید، تهران باید بر اساس تحولات پیش رو بازبینی عمیقی در سیاست خارجی کلان خود به ویژه در رابطه با چین صورت دهد. هرمز جعفری در…

جماران: در بیانیه جبهه اصلاحات ایران آمده است: موضعگیری مداخله جویانه و فرصت‌طلبانه رئیس جمهور کشور دوست، جمهوری خلق چین در سفر به کشورهای جنوبی خلیج فارس درباره سیاست خارجی و به ویژه مسائل مرتبط با تمامیت ارضی ایران، یکی از بدترین و تحقیرآمیزترین پدیده‌هایی است که ابعاد گسترده آسیب‌پذیری اقتدار ملی ایران از سیاست خارجی فروپاشیده کشور را نشان می‌دهد.

«هنگامی‌که دو نفر سوار اسب می‌شوند تنها یکی می‌تواند جلو بنشیند.» روزی که کنفوسیوس این سخن را بر زبان راند نمی‌دانست که این فرزندان «فرزند آسمان»، این سخن را سرلوحه خود قرار خواهند داد و به دومین قدرت اقتصادی دنیا تبدیل خواهند شد. چینی‌ها بازیگران زیرکی هستند.

زهره اكرمي: روابط خارجی ایران و غرب در روزهای پایانی ۲۰۲۲ دستخوش تغییراتی جدی شده است. اگر تا قبل از شروع سال ۲۰۲۲ کسی از انعقاد دوباره برجام در سال جدید صحبت می‌کرد، کمتر کسی اورا انکار می‌کرد اما حالا ورق برگشته و سه تحول جدی، زمینه را برای تغییر دستورکارها در تیم‌‌های سیاست‌‌ خارجی طرفین درگیر در پرونده هسته‌‌ای فراهم کرده است.

نورنیوز: نور نیوز نوشت، خطای اخیر پکن که سریعا با واکنش محکم ایران مواجه شد را نباید چنان بزرگ کرد که جنایات غرب را در مقابلش ندید.

از نظر علمای علم سیاست، ژئوپلیتیک یا جغرافیای سیاسی، بررسی تأثیر عوامل جغرافیایی شامل وسعت، موقعیت و شکل کشور بر رفتار دولت‌هاست؛ این که چگونه موقعیت مکانی، اقلیم، منابع طبیعی، جمعیت و یک تکه زمینی که یک دولت روی آن قرار گرفته‌ است، گزینه‌های سیاست خارجی دولت و جایگاه آن را در سلسله‌مراتب دولت‌ها تعیین می‌کند.

حسین ملائک سفیر سابق ایران در چین در توییتی نوشت: بیانیه چین با شورای همکاری از آن رو مهم است که این مجموعه از آغاز به کار خود مجموعه‌ای سیاسی- امنیتی علیه ایران تعریف شده است. این کار چین به این مفهوم است که پیمان شانگهای که ایران در به در به‌دنبال عضویت در آن است، در اصل اعتبار زیادی ندارد. سیاست خارجی بی‌تئوری به همین جاها کشیده می‌شود.

ايسنا: سفیر چین با تاکید بر احترام کشورش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، در توضیحات اهداف سفر رئیس جمهور کشورش به ریاض، این سفر را در راستای کمک به صلح و ثبات در منطقه و بهره گیری از گفتگو به عنوان ابزاری برای حل مشکلات دانست.

ایرنا: وزیر امورخارجه عربستان گفت: چین نقش بزرگی در سیاست خارجی عربستان دارد و ما در مسائل مشترک با یکدیگر رایزنی و مشورت می کنیم.

دیاکو حسینی، تحلیلگر سیاست خارجی در توییتی نوشت: سفر رئیس‌‌جمهور چین به ریاض، تصور رابطه ویژه بین تهران و پکن متعاقب توافق ۲۵ ساله را منسوخ کرد؛ همین طور این عقیده را که عربستان سعودی نمی‌تواند نقش آمریکا را در سیاست خارجی خود جایگزین کند. او ادامه داد: چین همان قدر به امنیت کشورهای عرب نسبت به برتری ایران اهمیت خواهد داد که آمریکا می‌داد.