تحولات بازار «پلی‌پروپیلن» بررسی شد
افت تولید پلیمر استراتژیک
درحالی‌که قیمت این محصول در بازارهای بین‌المللی اکنون نزدیک ۸۴۰دلار به ازای هر تن معامله می‌شود و نسبت به سال‌های اوج خود در محدوده پایین‌تری قرار دارد، اثر جهش نرخ تسعیر ارز در بازار داخلی موجب شده درآمد تولیدکنندگان افت مشابهی را تجربه نکند.
تیرماه ۱۴۰۴ برای صنعت پلی‌پروپیلن ایران با کاهش ۲۶درصدی تولید نسبت به مدت مشابه پارسال و تمرکز کامل فروش در بازار داخل همراه بود. اما رشد ۳۷درصدی ارزش فروش داخلی نشان داد که افزایش قیمت ارز، نه تنها کاهش تولید بلکه افت قیمت جهانی را نیز جبران کرده است.
وابستگی کامل به بازار داخل، با وجود تقویت فروش ریالی ریسک‌های قابل‌توجهی در پی دارد. چرا که هر تغییر در تقاضای صنایع پایین‌دستی می‌تواند ضربه سنگینی به فروش صنعت وارد کند. از طرفی باید اشاره کرد که سود واقعی از تولید بیشتر نشات می‌گیرد.
بنابراین، اگر صنعت پلی‌پروپیلن بخواهد مسیر سودسازی خود را حفظ کند، ناگزیر باید افزایش تولید، توسعه ظرفیت و حرکت جدی به سمت کاهش هزینه تولید را در دستور کار قرار دهد. در غیر این صورت، با ادامه رکود جهانی قیمت پلی‌پروپیلن و رقابت فشرده میان تولیدکنندگان بزرگ، تولیدکنندگان داخلی در بلندمدت شانس چندانی برای حفظ جایگاه و سودآوری نخواهند داشت.
دومین ترموپلاستیک پرمصرف جهان
پلی‌پروپیلن پس از پلی‌اتیلن دومین ترموپلاستیک پرمصرف جهان است که همچنان به عنوان یکی از ارکان اصلی صنایع پتروشیمی شناخته می‌شود. این پلیمر که از پروپیلن تولید می‌شود، به دلیل چگالی پایین، مقاومت شیمیایی بالا و قابلیت فرآوری گسترده، در صنایع مختلف کاربردی حیاتی دارد.
پلی‌پروپیلن به‌طور گسترده در بسته‌بندی مواد غذایی و آشامیدنی، تولید الیاف و منسوجات برای محصولات بهداشتی، قطعات داخلی و خارجی خودرو، لوازم خانگی، تجهیزات پزشکی یک‌بارمصرف، لوله و اتصالات ساختمانی استفاده می‌شود. این تنوع کاربرد، جایگاه آن را به‌عنوان پلیمر استراتژیک تثبیت کرده است.
وضعیت بازار پلی‌پروپیلن ایران
صنعت پلی‌پروپیلن کشور در تیر ۱۴۰۴ با تمرکز کامل بر بازار داخلی، عملکردی متفاوت نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است. بر اساس داده‌های منتشر شده در سایت کدال، مجموع تولید پلی‌پروپیلن در تیر ۱۴۰۴به ۴۰هزار و ۱۵۲تن رسیده است. این رقم نسبت به تیرماه سال گذشته که ۵۴هزار و ۷۶تن بوده، کاهش ۲۶درصدی را ثبت کرده است.
با‌این‌حال تناژ تولید صنعت پلی‌پروپیلن در مقایسه با خرداد ۱۴۰۴ که تولید ۳۸هزار و ۷۵۲تن ثبت شده بود، رشد چهار درصدی را ثبت کرده است. این روند بیانگر آن است که هرچند صنعت پلی‌پروپیلن هنوز به سطح تولید تیرماه سال قبل بازنگشته، اما نرخ تولید به تدریج در حال بهبود است.
گفتنی است صنعت پلی‌پروپیلن در تیرماه امسال مانند همیشه هیچ‌گونه صادراتی نداشته و تمام فروش آن در بازار داخلی انجام شده است. تناژ فروش داخلی به ۴۴هزار و ۹۶۱تن رسیده که نسبت به تیرماه سال قبل افت ۹درصدی را نشان می‌دهد.
با این حال، نسبت به خرداد ۱۴۰۴ رشد ۲۰درصدی در فروش دیده می‌شود. این جهش ماهانه نشان می‌دهد که بخشی از تقاضای داخلی که در خرداد ماه به تعویق افتاده بود، در تیرماه محقق شده است.
مجموع ارزش فروش داخلی صنعت در تیر ۱۴۰۴ معادل سه‌هزار و ۵۵۶میلیارد تومان بوده است. این عدد نسبت به تیر ۱۴۰۳ رشد ۳۷درصدی و نسبت به خرداد ۱۴۰۴ افزایش ۱۸درصدی را نشان می‌دهد. افزایش قابل‌توجه ارزش فروش صنعت در شرایطی رقم خورده که حجم فروش نسبت به سال گذشته افت داشته است. موضوعی که مستقیما به افزایش نرخ ریالی فروش پلی‌پروپیلن و تسعیر ارز مرتبط است.
ترکیب افت تولید و کاهش فروش وزنی نسبت به تیرماه سال گذشته همراه با رشد قابل‌توجه ارزش معاملات، تصویری دوگانه از وضعیت صنعت پلی‌پروپیلن ارائه می‌دهد. از یک سو، محدودیت‌های تولید و نبود صادرات باعث شده ظرفیت‌های بالقوه این صنعت به‌طور کامل استفاده نشود. از سوی دیگر، افزایش قیمت ریالی این محصول ناشی از رشد قیمت ارز موجب جهش ارزش فروش صنعت شده است.
اگرچه عملکرد تیرماه ۱۴۰۴ در بخش ارزش فروش مثبت ارزیابی می‌شود، اما تداوم این روند بدون رشد واقعی در تولید و ورود به بازارهای صادراتی، دشوار خواهد بود. تمرکز صرف بر بازار داخلی در بلندمدت می‌تواند سودآوری را محدود کند و صنعت را در برابر شوک‌های داخلی آسیب‌پذیر کند. به نظر می‌رسد بازنگری در استراتژی تولید، سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت، رفع بحران‌های انرژی و ورود به بازارهای صادراتی، الزامی جدی برای حفظ رقابت‌پذیری پلی‌پروپیلن ایران باشد.
بزرگان پلی‌پروپیلن در جهان
در میان تولیدکنندگان مطرح پلی‌پروپیلن در جهان، نام‌هایی چون «بوروج» در امارات، «برسکم» در برزیل، «اکسون‌موبیل»، «لیوندل‌بازل» و «سابیک» دیده می‌شود. این شرکت‌ها با ظرفیت‌های عظیم تولید و شبکه توزیع جهانی، سهم قابل‌توجهی از بازار پلی‌پروپیلن را در اختیار دارند. در کنار این غول‌ها، شرکت‌هایی نظیر «فورموسا پلاستیک»، «توتال انرژی»، «رلیانس اینداستریز»، «سینوپک» و «اس‌کی جئو سنتریک» نیز نقش مهمی در بازارهای منطقه‌ای ایفا می‌کنند.
بر اساس آمارها، عربستان سعودی با صادرات حدود ۵.۴۶میلیارد دلار پلی‌پروپیلن، بزرگ‌ترین صادرکننده این محصول در جهان است. ایالات متحده با حدود چهار‌میلیارد دلار و کره‌جنوبی با ۳.۸میلیارد دلار در رتبه‌های بعدی قرار دارند. کشورهای سنگاپور و امارات نیز از صادرکنندگان مهم به شمار می‌روند.
در سوی دیگر، چین بزرگ‌ترین واردکننده پلی‌پروپیلن است و پس از آن ترکیه، ایتالیا، آلمان و حتی ایالات متحده به‌عنوان خریداران عمده ثبت شده‌اند. با‌این‌حال، پیش‌بینی‌های سال‌های اخیر نشان می‌دهد که چین با توسعه ظرفیت‌های داخلی، گاه به صادرکننده خالص نیز تبدیل شده و این امر جریان سنتی تجارت را تغییر داده است.
گزارش‌های موسسات بین‌المللی نظیر S&P Global و ICIS حاکی از آن است که در دو سال اخیر عرضه جهانی پلی‌پروپیلن از رشد تقاضا پیشی گرفته و این وضعیت باعث فشار بر قیمت‌ها و کاهش حاشیه سود تولیدکنندگان شده است. علاوه بر ظرفیت‌های جدید در چین، راه‌اندازی مجتمع پتروشیمی دانگوت در نیجریه در سال ۲۰۲۵ نیز باعث افزایش عرضه جهانی شده است.
پلی‌پروپیلن به دلیل خواص مکانیکی و شیمیایی مطلوب و قیمت رقابتی، نهاده کلیدی برای تولید در صنایع مختلف است. با این حال، تغییر توازن میان عرضه و تقاضا، ورود بازیگران جدید و تحول در الگوهای تجارت بین‌المللی، آینده این بازار را به‌طور چشم‌گیری تحت‌تاثیر قرار داده و رقابت میان تولیدکنندگان را شدت بخشیده است.
