شماره روزنامه ۶۳۷۲
|

دنیای اقتصاد گزارش می‌دهد؛

اگر سه کنشگر اصلی در اقتصاد مسکن را - با اندکی تساهل- شامل مردم، حاکمیت و سازندگان بدانیم، در ذهن بخش قابل‌توجهی از هر سه گروه، انگاره‌ای ریشه‌دار و دیرپا وجود دارد که کشور با کسری ساخت و عرضه مسکن مواجه است. این تصور، که عمدتا برآمده از رشد شتابان و مستمر جمعیت در دهه‌های گذشته است، چنان در…

پروژه موسوم به «دالان زنگزور» دیگر صرفا ایده‌ای برای رفع گلوگاه جغرافیایی میان جمهوری آذربایجان و نخجوان نیست، این طرح به سکویی برای بازتوزیع نفوذ در قفقاز جنوبی تبدیل شده است. این دالان، با عبور از جنوب ارمنستان، جمهوری آذربایجان را به نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل می‌کند و حلقه‌ای از شبکه…

اخبار یادداشت

    شنبه، ۰۳ خرداد ۱۴۰۴
  • رویای ‌از دست رفته یک جامعه

    اولین مواجهه‌های ایران با نظام آموزش عالی و تاسیس مدارس عالیه، نه برای تولید و پژوهش‌های حرفه‌ای بنیادی، بلکه برای تربیت نیروی متخصص در جهت توسعه کشور بود. ذهنیت و هدف سیاستگذار ایرانی، از عباس‌میرزا تاکنون، از توسعه تحصیلات و مدارس عالیه، تربیت متخصصانی بود که بتوانند در جهان جدید و از خلال تجربه مدرنیته ایرانی، موتور پیشران توسعه و مجری آن در کشور باشند.
  • آیا زمان خداحافظی با GDP فرا رسیده؟

    در دنیای امروز که با بحران‌های سیاسی، اقتصادی و زیست‌محیطی متعددی روبه‌روست، این پرسش به‌طور جدی مطرح می‌شود: آیا معیارهایی که دهه‌هاست برای سنجش پیشرفت کشورها استفاده می‌شوند، هنوز کارآمد هستند؟ یکی از این معیارهای قدیمی، تولید ناخالص داخلی (GDP) است که از دهه ۱۹۴۰ تاکنون، به عنوان شاخص اصلی رشد اقتصادی در سراسر جهان پذیرفته شده است. اما دایان کویل، اقتصاددان برجسته بریتانیایی و استاد دانشگاه کمبریج، در کتاب تازه‌اش با عنوان «سنجش پیشرفت» به‌طور بنیادی اعتبار این شاخص را زیر سوال برده است.
    جمعه، ۰۲ خرداد ۱۴۰۴
  • یادداشت محمد طاهری؛ سردبیر هفته‌نامه تجارت‌فردا؛

    چرا بنگاه‌داری در ایران سخت است؟

    دنیای اقتصاد: اقتصاددانان می‌گویند برای بهبود وضعیت بنگاه‌ها، نیاز به ثبات و پیش‌بینی‌پذیری در اقتصاد کلان و پویایی در اقتصاد خرد است؛ اما در کشور ما اقتصاد کلان با بی‌ثباتی و تلاطم و اقتصاد خرد با سکون و رکود مواجه است.
    پنجشنبه، ۰۱ خرداد ۱۴۰۴
  • خصوصی‌سازی از آرمان‌گرایی تا واقع‌گرایی

    با گذشت نزدیک به دو دهه از ابلاغ سیاست‌های کلی اصل۴۴ قانون اساسی، بررسی‌ها نشان می‌دهد این سیاست‌ها آن‌چنان در کاهش نقش دولت در اقتصاد موفق نبوده‌اند و حتی در مواردی ساختاری جدید از مداخله دولت در پوشش نهادهای شبه‌دولتی را تثبیت کرده‌اند. در این یادداشت تلاش شده، عملکرد، چالش‌ها و مسیر پیش‌روی اجرای این سیاست‌ها بر پایه داده‌های رسمی و ارزیابی‌های نهادی بررسی شود.
    چهارشنبه، ۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • اهمیت روابط بین‌المللی برای صنعت بیمه

    صنعت بیمه یک صنعت بین‌المللی است؛ هم در زمینه پوشش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اتکایی، هم در زمینه سهامداری و هم در زمینه دانش فنی، بنابراین وجود محدودیت در روابط بین‌المللی، صنعت بیمه و مدیریت ریسک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ در سطح کلان و خرد را با چالش‌های جدی مواجه می‌سازد.
  • درباره نمایشگاه صنعت مالی در مشهد

    روزنامه شماره ۶۲۹۴

    بورس انرژی؛ پنجره فرصت

    ایران کشوری غنی از نظر منابع سرزمینی و برخوردار از تاریخ و جغرافیایی بی‌‌‌نظیر است. کشور ما یکی از متنوع‌‌‌‌ترین سرزمین‌‌‌‌ها از نظر شرایط آب‌‌‌وهوایی و موقعیت سرزمینی است.ایران به‌عنوان نقطه اتصال آسیا، آفریقا و اروپا و مهد تمدنی کهن شناخته می‌شود. کشور ما میزبان شاهراه‌‌‌‌های تمدن‌‌‌‌های کهن دیگر بوده و از همین رو می‌‌‌‌تواند جایگاهی منحصربه‌فرد در تجارت و دادوستد داشته باشد. از سوی دیگر، وجود ذخایر بزرگ زیرزمینی و پیش‌‌‌قدم بودن در زمینه استحصال و استفاده از این منابع در جهان وجوه تمایز دیگری است که در این مختصر می‌‌‌‌توان به آنها اشاره کرد.
    سه‌شنبه، ۳۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • انحصار سنتی در بازارهای مدرن

    یکی از خصوصیت‌‌‌های بازارهای پلتفرمی که به‌‌‌‌‌‌نوعی شبکه‌‌‌ای محسوب می‌‌‌شوند، این است که برای رقابتی شدن، به تعداد زیادی بازیگر نیاز ندارند. در یک کسب‌وکار سنتی در بازارهای دیگر که پلتفرمی نیستند، رقابت مستلزم تعداد زیادی بازیگر است تا انحصار به‌‌‌وجود نیاید؛ اما خصوصیات این پلتفرم‌‌‌ها به نحوی است که در آنها، اثر شبکه مهم است و تعداد زیاد بازیگران، یا اقتصادی نیست یا اینکه در نهایت موجب می‌شود برخی از بازیگران حذف شوند. بنابراین نمی‌‌‌توان انتظار داشت که توسعه رقابت در این بازارها از طریق تعدد بازیگران محقق شود.
    دوشنبه، ۲۹ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • برنده بازی ژئواکونومیک خاورمیانه کیست؟

    سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، نه‌تنها نقطه عطفی در روابط اقتصادی و سیاسی دوجانبه میان آمریکا و کشورهای جنوب خلیج فارس بود، بلکه نمایشی از پیچیدگی‌های ژئواکونومیک در منطقه‌ای به شمار می‌رود که همچنان کانون رقابت قدرت‌های جهانی است. این سفر که با امضای قراردادهای کلان اقتصادی و نظامی همراه بود، پرسش‌های متعددی را درباره برندگان و بازندگان این مناسبات، جایگاه عربستان در اقتصاد جهانی و چشم‌انداز روابط منطقه‌ای، به‌ویژه با ایران، مطرح کرده است. در این یادداشت، با نگاهی تحلیلی به دستاوردهای این سفر، روابط موازی عربستان با چین و دورنمای اقتصادی منطقه، به این پرسش‌ها پاسخ داده شده است.
    یکشنبه، ۲۸ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • اهمیت کفایت سرمایه بانک‌ها در کنترل تورم

    تورم، یکی از پایدارترین و پیچیده‌‌‌ترین چالش‌‌‌های اقتصاد ایران، در حال حاضر به بیش از ۴۱‌درصد رسیده است؛ رقمی که به‌‌‌طور قابل‌‌‌توجهی از هدف‌‌‌گذاری‌‌‌ بانک مرکزی (تورم ۳۰درصدی) فراتر رفته است. این وضعیت فارغ از عوامل متعدد داخلی و خارجی اقتصاد ایران، ناشی از ضعف‌‌‌های ساختاری فراوان نظام بانکی است، به‌طوری که این مشکلات موجب شده‌‌‌اند تا نرخ بهره بین‌‌‌بانکی به سطح بی‌‌‌سابقه و نگران‌‌‌کننده ۲۳.۹۸‌درصد برسد؛ رقمی که بیانگر فشار سنگین کسری ذخایر بانک‌ها و محدودیت‌های جدی در مدیریت نقدینگی آنهاست.
    شنبه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • اعاده سرمایه‌گذاری مولد در ۴ پرونده

    شب نگردد روشن از وصف چراغ/ نام فروردین نیارد گل به باغ / تا ابد صوفی اگر هی‌هی کند/ تا ننوشد باده کی مستی کند
  • قطع برق صنایع؛ آیا ساده‏‏‌ترین راهکار، بهترین راهکار است؟

    در سال ۱۳۹۱، با هدف هدایت نقدینگی به مسیرهای رسمی و کنترل تبعات تورم بالا، سپرده‌‌‌گذاری ارزی در نظام بانکی کشور به‌‌‌عنوان راهکاری برای حفظ ارزش دارایی‌‌‌های مردم معرفی شد.بسیاری از شهروندان، با اعتماد به امنیت و اعتبار نظام بانکی، ارز خود را به بانک‌ها سپردند، اما در پاسخ، به جای بازپرداخت ارزی، تسویه ریالی با نرخ‌های دستوری و توجیهاتی غیرقابل قبول دریافت کردند. نتیجه، دلسردی سپرده‌‌‌گذاران و خدشه‌‌‌دار شدن اعتماد عمومی به یکی از مهم‌ترین نهادهای اقتصادی کشور بود.
    پنجشنبه، ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • تجارت ترامپ در منطقه

    سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به کشورهای عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و قطر، نخستین سفر خارجی رئیس‌جمهور جدید آمریکا محسوب می‌شود. هرچند ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری خود نیز عربستان را به‌عنوان نخستین مقصد سفرهای خارجی خود انتخاب کرده بود، اما این سفر در شرایطی صورت می‌گیرد که نه‌تنها وضعیت خاورمیانه و جهان در طول هشت‌سال گذشته با تغییراتی مهم روبه‌رو شده، بلکه دیدگاه‌ها و نگرش‌های راهبردی ترامپ و رهبران عرب خلیج‌فارس نیز با دگرگونی‌هایی همراه شده و به سطحی از بلوغ در مقایسه با گذشته رسیده است.
    چهارشنبه، ۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • تصویر بزرگ از تور ترامپ در خلیج فارس

    تصویر بزرگ سفر ترامپ، موازنه چین و مهار نقش در حال پررنگ شدن آن در شبه جزیره عربی با محوریت دو آبراه کلیدی خلیج فارس و دریای سرخ است که این منطقه را به کانون ترانزیت و فناوری در روندهای اقتصاد سیاسی بین‌المللی تبدیل کرده است.
  • توضیحی بر انحصار و وظیفه شورای رقابت

    نویسنده این یادداشت هیچ‌گونه اطلاع یا دسترسی خصوصی نسبت به جزئیات حقوقی یا اسناد پرونده اخیر اسنپ‌فود ندارد. هدف از ذکر این مثال، نه داوری در مورد حکم نهایی آن پرونده، بلکه صرفا تبیین یک مساله اقتصادی مهم در زمینه انحصار و رقابت است. آنچه در ادامه می‌آید، تحلیلی اقتصادی است و نه حقوقی.
    سه‌شنبه، ۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • «دنیای اقتصاد» تفاوت مسیر اقتصادی کشورهای خلیج فارس با ایران را بررسی کرد؛

    روزنامه شماره ۶۲۸۷

    مصائب حکمرانی توزیع‌گرا

    به گفته کارشناسان ساختار حکمرانی اقتصادی کشور ایران به‌طور کلی مبتنی بر رویکردی توزیع‌محور شکل گرفته است؛ به این معنا که تمرکز اصلی دولت‌ها بر تخصیص و توزیع منابع طبیعی ملی، به‌ویژه درآمدهای حاصل از صادرات نفت و گاز، به‌جای تولید و ایجاد زیرساخت‌های پایدار بوده است.
  • زبان بازارهای مالی: اصلاح رویکردها

    زبان بازارهای مالی مانند زبان بدن انسان‌ها می‌تواند نیازها و زخم‌ها را فریاد آورد! انتظارات بدنه جامعه و اقتصاد است که این زبان را به حرف می‌آورد. با شکستن یخ صحبت‌ها میان ایران و ایالات‌متحده که با رشد ۲۷درصدی قدرت خرید ریال در برابر دلار آمریکا همراه شد، بازار ارز به زیبایی با زبان انتظارات جامعه با ساختار سیاسی به صحبت نشست و روشن کرد که همچون تشنه‌ای در پی آب چه چیزی را طلب می‌کند. در واقع، بازار ارز با زبان بی‌زبانی انتظارات بدنه جامعه و اقتصاد را به ساختار سیاسی انتقال داد.
    یکشنبه، ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • توافق سیاسی و توهم اقتصادی

    بر همگان آشکار است که آغاز مذاکرات بین ایران و ایالات‌متحده اقدام مثبتی بود و احتمال رسیدن به توافق پس از نزدیک به نیم‌قرن خصومت، امید دوباره‌ای بر دل جامعه تابید و حاصل آن در افزایش نسبی ارزش پول ملی نمایان شد.
    شنبه، ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • جوزف نای، واضع «قدرت نرم» درگذشت

    جوزف نای، واضع و نظریه‌پرداز «قدرت نرم» روز سه‌شنبه در ۸۸سالگی درگذشت. در واقع خبر درگذشت او در همان روزی اعلام شد که پاپ انتخاب می‌شد. شاید در وهله اول این دو به هم ارتباط نداشته باشند، اما بهتر است بدانیم که جوزف نای همان چیزی را تئوریزه کرد و وارد سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا کرد که پاپ‌های واتیکان، قرن‌ها آن را موعظه می‌کردند: «دل‌های مردم را زبان نرم می‌رباید!» (عهد عتیق - امثال سلیمان)
    چهارشنبه، ۱۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • کسری ذخایر بانک‌ها و نرخ بهره بین‌بانکی

    روزنامه شماره ۶۲۸۲

    چالش‌ها و راهکارهای سیاستگذاری پولی در شرایط بحران ذخایر

    در شرایط کنونی، کسری ذخایر بانک‌ها و افزایش نرخ بهره بین‌بانکی به سقف تاریخی ۲۳.۹۸درصد به یک چالش جدی برای سیاستگذار پولی تبدیل شده است. طبق ادبیات اقتصادی، این وضعیت به دلایل مختلفی از جمله ناترازی‌های سه‌گانه داخلی بانک‌ها، ظهور رقبا و تغییرات در ساختارهای جدید صنعت بانکداری، سلطه مالی دولت و برداشت‌های نادرست از مفاهیم سپرده‌ها و ذخایر بانک‌ها ایجاد می‌شود. این مشکلات زمانی که سیاست‌های پولی بانک مرکزی محدودکننده باشد، موجب تشدید کسری ذخایر و ایجاد بحران در سیستم بانکی می‌شود. این یادداشت به تحلیل دلایل این وضعیت و ارائه پیشنهادهایی برای مدیریت بهتر آن می‌پردازد.
    سه‌شنبه، ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • از ناترازی تا بحران

    تابستان سال گذشته را با ۱۷‌هزار مگاوات کسری برق پشت سر گذاشتیم. مطابق معمول بیشترین بار خاموشی بر دوش صنعت یعنی بخش مولد اقتصاد نهاده شد به‌طوری که طبق اعلام اتاق بازرگانی تهران در سال گذشته ظرفیت بخش تولید کشور به دلیل عدم‌امکان تامین برق ۳۰ تا ۴۰‌درصد کاهش یافت. برای اولین بار در سال‌های اخیر میزان ناترازی به جایی رسید که لاجرم سر ریز خاموشی‌‌ها به بخش خانگی اعمال شد و در پی آن جامعه به عمق فاجعه پی برد. در تابستان سال گذشته در روزهای اوج مصرف تولید شبکه برق کشور به ۶۲.۵‌هزار مگاوات رسید که مطابق معمول بیش از ۹۰‌درصد آن با استفاده از سوخت‌های فسیلی یعنی گاز، گازوئیل و مازوت تامین شد.
    دوشنبه، ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • سراب انتقال آب بین حوضه‏‏‌ای

    طرح‌‌‌های هنگفت انتقال آب بین‌حوضه‌‌‌ای سال‌هاست که به‌‌‌عنوان راه‌‌‌حلی سریع و فنی برای رفع بحران کم‌‌‌آبی در مناطق خشک و نیمه‌‌‌خشک معرفی می‌‌‌شوند؛ اما در عمل، همان‌‌‌گونه که از ابتدا نیز برای بسیاری از متخصصان و دغدغه‌‌‌مندان قابل‌‌‌پیش‌بینی بود، این طرح‌‌‌ها، خود به منشأ بحران‌هایی تازه در ابعاد محیط‌‌‌زیستی، اجتماعی و اقتصادی بدل شده‌‌‌اند. آنچه روزی در قالب «هشدار» مطرح می‌‌‌شد، امروز به‌‌‌صورت واقعیت‌‌‌هایی تلخ نمایان شده است. نمونه روشن آن، تنش‌‌‌های اخیر در حوضه زاینده‌‌‌رود است که نه‌‌‌تنها کشاورزان اصفهانی، بلکه مردم یزد را نیز با چالش‌‌‌هایی جدی مواجه کرده است.
    یکشنبه، ۱۴ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • چالش‏‏‌ها و تحولات صنعت دارو در ایران: بازخوانی موانع و فرصت‏‏‌ها

    صنعت داروسازی کشور در مسیر تاریخ پیچیده و پرفراز و نشیب خود با مشکلاتی عمیق روبه‌‌‌رو بوده است؛ مشکلاتی که در سال‌های اخیر شدت بیشتری یافته و شرایط را برای بسیاری از فعالان این حوزه دشوار کرده است. از افزایش هزینه‌‌‌های تولید گرفته تا کمبود داروهای حیاتی، همگی از عواملی هستند که فشار زیادی بر این صنعت وارد کرده‌‌‌اند. با این حال، تحولات و اصلاحات در برخی زمینه‌‌‌ها نشان از اراده‌‌‌ای جدی برای حل این چالش‌‌‌ها و بهبود وضعیت دارد.
    شنبه، ۱۳ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • وارونگی سیاست‌های آموزش عالی

    روز معلم و استاد نه فقط بزرگداشت مقام معلم، بلکه فرصتی برای تاملی عمیق در باب سرنوشت نهاد آموزش، به‌ویژه دانشگاه، در ساختار سیاستگذاری کشور است. دانشگاه به‌عنوان یکی از ارکان بنیادین توسعه فکری، علمی، اقتصادی و اجتماعی، باید نهادی مولد ایده، فضیلت، دانایی و نوآوری باشد. اما امروز با پرسشی بنیادین مواجهیم: چرا دانشگاه در ایران ثروت تولید نمی‌کند و پیشران تحولات نیست؟ چرا نهاد دانشگاه به‌جای پیشتازی در علم و صنعت، به انباری از فرم‌های شکلی و سیاست‌های فرساینده بدل شده است؟ این وضعیت حاصل مجموعه‌ای از سیاست‌های وارونه و بارهای تحمیلی است که نه‌تنها با فلسفه دانشگاه سازگار نیست، بلکه آن را به سمت تضعیف جایگاه دانشگاه سوق می‌دهد.
  • تسهیل‌گری گردش وجوه؛

    روزنامه شماره ۶۲۷۸

    نقش بانک‌ها در تامین مالی زنجیره‏‏‌ای

    تامین مالی زنجیره‏‏‌ای (Supply Chain Finance - SCF)، به‏‏‌عنوان یک سازوکار مالی موثر در بهینه‏‏‌سازی جریان نقدی، کاهش ریسک‏‏‌های مالی و ارتقای کارآیی در طول زنجیره‏‏‌های تامین جهانی، نقش اساسی در پویایی‏‏‌های اقتصادی ایفا می‌کند. این مقاله، با اتخاذ رویکردی تحلیلی و مبتنی بر داده‏‏‌های بین‌المللی، به بررسی تطبیقی نقش و عملکرد بانک‌های تجاری و توسعه‏‏‌ای در عرصه SCF می‏‏‌پردازد.
    جمعه، ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • آثار حادثه در بندر شهیدرجایی؛

    چهارمین شنبه، چهارمین مذاکره؛ اما در روزی دیگر

    دنیای اقتصاد: دور چهارم مذاکرات در شرایطی برگزار می‌شود که بندر شهید رجایی، مهم‌ترین بندر تجاری کشور، به یکی از تلخ‌ترین فجایع خود گرفتار شده است.
    پنجشنبه، ۱۱ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • خلیج‌فارس؛ تحول جایگاه در اقتصاد سیاسی بین‌المللی

    ۱۰ اردیبهشت در تقویم ایرانی مصادف با روز ملی خلیج‌فارس است. پهنه‌ای آبی به وسعت تاریخ، با ژئوپلیتیک برجسته جهانی، تنوع فرهنگی جذاب و ظرفیت‌های ممتاز انرژی. از منظر این کلان تصویر است که جایگاه خلیج‌فارس به نقش مناطق در ژئوپلیتیک جهانی و ژئواستراتژیک رقابت قدرت‌های بزرگ پیوند می‌خورد و برجسته می‌شود.
  • بنزین چگونه با به‌هم‏‏‏‏‏‌خوردن تعادل، ناتراز شد؟

    روزنامه شماره ۶۲۷۷

    از خودکفایی تا واردات؛ سرگذشت پرچالش بنزین

    ایران با وجود دست‌‌‌‌‌‌یابی به خودکفایی مقطعی در تولید بنزین، در سال‌های اخیر با مشکل کسری بنزین مواجه شده‌است. این گزارش به‌طور جامع روند ناترازی بنزین در ایران در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۴ را بررسی می‌کند. در این بازه، تولید و مصرف بنزین کشور دستخوش تغییرات چشمگیری شده و نقش سیاست‌ها و عملکرد وزارت نفت در شکل‌گیری یا مدیریت این وضعیت قابل‌توجه است.**
    چهارشنبه، ۱۰ اردیبهشت ۱۴۰۴
  • راهکار عبور از ناترازی گاز با نگاه ویژه به میدان پارس جنوبی بررسی شد

    روزنامه شماره ۶۲۷۶

    راه احیای گازی ایران

    ایران به واسطه ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی خود شناخته شده است و از نظر ذخایر اثبات‌شده در بین کشورهای برتر جهان قرار دارد. کشور ما تقریبا ۲۰۹ میلیارد بشکه ذخایر نفت خام دارد که چهارمین دارنده این ذخایر در سراسر جهان است.